Ka Pahu Aniani helu kanahākumamāwalu ma ka Hale Hawai‘i
Ka Ipu a me ke Koko
Nā ipu a me nā aho ‘upena
Ka pae ‘āina ‘o Hawai‘i nei
Ua ho‘ohana ‘ia ka ipu ma ‘ō a ma ‘ane‘i o Polenekia i ipu ‘ai a me ka hue wai. No ka nui o nā ‘ano kaila a me kona ho‘ohana ‘ia ‘ana, a loa‘a wale nō ia ‘ano kaila ma Hawai‘i nei wale nō, ua ho‘oka‘awale ‘ia lākou ma o ko lākou ‘ano iho nō. ‘O ka mea kanu no ka hue ‘awa‘awa, ua ho‘oulu nui ‘ia ua ‘ano ipu ala ma Hawai‘i nei, a nānā pono ‘ia ke ‘ano o nā hua hue ‘awa‘awa pehea lā e mālama ai a e ‘ohi ai iā lākou. ‘O kekahi o nā hua, ua kau ‘ia ma luna o nā moena no ka ho‘opālahalaha ‘ana ma lalo o ka hua i hiki i ka ipu ke kū pololei i luna. ‘O kekahi o nā hua, ua ho‘olewalewa ‘ia ma ka pe‘a me ekolu wāwae i hiki ke ulu lō‘ihi ka ‘ā‘ī o ka ipu. ‘O kekahi o ka hua, ma muli o ka ‘ōpaha o kona hua, ua ho‘ohana ‘ia ua ipu ala i ipu e mālama ai i nā pono lawai‘a ma ka wa‘a a i ‘ole i mea e ho‘ohana ai no ka ipu hula. Ma ka mokupuni ‘o Ni‘ihau, ua ho‘okīkohukohu ‘ia ka ipu pāwehe me nā kinona pāwehe.
I loko o nā lāhui kanaka o ka honua nei, ua ho‘ohana ‘ia ka ipu lepo pālolo i hue wai a i ipu ‘ai. ‘O ka po‘e Lapita, ‘o lākou ka po‘e mua loa i noho ‘i‘o ma nā mokupuni Polenekia ma ka ‘ao‘ao komohana no ‘ehā kaukani mau makahiki i ka‘a hope aku nei, a ua lawe pū mai lākou me lākou i ka lepo pālolo maoli kekahi. Ma hope o ka noho ‘ia ‘ana o ka pae ‘āina ‘o Hawai‘i nei e ka po‘e Polonekia, ‘aole nō i ho’ohana hou ‘ia ka lepo pālolo a ka po‘e Lapita i lawe mai ai me lākou.
Wahi a kekahi mau po‘e ‘imi noi‘i, ‘a‘ole nō paha i loa‘a i ka po‘e Polenekia ka lepo pālolo ma ka mokupuni i ia wā, a pono lākou e kanu i nā ipu. Akā na‘e, ‘o ka po‘e Lapita, ua hana lima lākou i nā ipu lepo pālolo no nā makahiki milenio i ka‘a hope aku nei mai ka moku pōhaku pele o Pīkī, Kona, a me Kāmoa ma mua o ka nalohia ‘ana o ka ‘ike ipu lepo pālolo.
Mehe mea lā, ua loli kēia mau mea i hana ‘ia no ka mālama ‘ana i ka ‘ai, kā lākou pono hana, a me ka hana ho‘omana, ‘oiai i ka lāhui kanaka e ola nei e lilo loa ana ia i loina Polenekia a ‘a‘ole no ka Lapita.