Nā Palapala
Ma ka poʻo paia ma waena o nā pahu hōʻikeʻike, loaʻa nō he mau kope no nā palapala pili i nā hana like ʻole o ke aupuni o Hawaiʻi. Ua paʻi ʻia kēia mau palapala mai ka makahiki ʻumikumamāwalu ʻumikumamāhā a hiki i ka makahiki ʻumikumamāwalu kanaiwakumamākolu, e hōʻike ana i nā kaʻina hana i hana ʻia ʻo ke aupuni Hawaiʻi mai ke au o ka noho mōʻī a i ke aupuni kumukānāwai i koho pāloka ka poʻe makaʻāinana.
Ua laweʻia mai ka mīkini paʻi palapala mua loa i Hawaiʻi nei i ka makahiki ʻumikumamāwalu iwakāluakumamālua. Ma hope o kēia wā, ua paʻi mau ʻia nā hoʻolaha a me nā kānāwai a hoʻolaha pū ʻia hoʻi i ka lehulehu. Ua loaʻa nō i nā poʻe o Hawaiʻi ka nū hou ma o ka nūpepa, nā ʻōlelo i haʻi waha ʻia, a i ʻole nā palapala. ʻO nā palapala i paʻi mau ʻia, he mau palapala kūkala i paʻi ʻia ma ka ʻāpana pepa pākahi, a hoʻokau ʻia i kahi hiki i ka lehulehu ke ʻike. ʻO kēia mau palapala hoʻolaha, he mau ʻōlelo kauoha nō ia mai ka mōʻī a i ʻole mai ka mōʻī wahine mai, he mau palapala kūkala nō i pili i kekahi māhele o ke aupuni, nā kānāwai, a me nā hoʻolaha no nā hālāwai. ʻO kekahi o nā palapala, he mau hoʻolaha nō ia e hōʻike ana i ka hala ʻana o kekahi mau aliʻi Hawaiʻi.
I ka loli ʻana o ko Hawaiʻi aupuni, ua komo pū ka hana koho pāloka i loko o ia hana hoʻokahi. I ka makahiki ʻumikumamāwalu kanahikukumamālua a me ka makahiki ʻumukumamāwalu kanahikukumamāhā, ua mālama ʻia ke koho pāloka ʻana no ka hoʻonoho ʻana i kekahi kanaka ma kekahi hakahaka kiʻekiʻe o ka lāhui, e like me ka mōʻī a i ʻole ka mōʻī wahine paha. E like nō me kēia wā, he mea pono i ka moho holo pāloka e hōʻike i kona moʻolelo i ka lehulehu e pili ana i kona mākaukau ma ke ʻano he alakaʻi. ʻO ka hapanui o kēia mau palapala pili nō i ka hana a ka mea holo pāloka i kona hoʻoilina a me kona moʻokūʻauhau e alakaʻi ai iā Hawaiʻi.
ʻO nā palapala hope loa i hoʻolaha ʻia mai ka wā mai o ka hoʻokahuli aupuni o ka Mōʻī Wahine Liliʻuokalani i ka makahiki ʻumikumamāwalu kanaiwakumamākolu. A i ka nui loa ʻana o ka pilikia i ka mahina ʻo Ianuali i ka makahiki ʻumikumamāwalu kanaiwakumamākolu, ua noi aku ka mōʻī wahine no ka maluhia, ʻoiai e noi ana ka poʻe kūʻē aupuni hoʻi e kāhea nei no kekahi hālāwai nui no ka hoʻolālā ʻana i kā lākou hana. Ua maopopo koke i nā Hawaiʻi kēia hoʻololi ʻia ʻana o ke aupuni mōʻī ma muli o nā palapala i hoʻolaha ʻia ma nā alanui o Honolulu.